เวลาที่เราไปงานศพนั้น เรามักจะเห็นผู้คนนำพวงหรีดมามอบให้กับครอบครัวของผู้เสียชีวิต เพื่อแสดงความอาลัยและรู้สึกเสียใจต่อการจากไปของผู้เสียชีวิต ซึ่งพวงหรีดในปัจจุบันนั้นก็มีมากมายหลากหลายชนิดที่มีความสวยงามแตกต่างกันไป และหนึ่งในนั้นก็คือ “พวงหรีดผ้า” แต่ด้วยความที่พวงหรีดชนิดนี้มีราคาแพง วันนี้เราจะมาสอนและแนะนำวิธีการทำพวงหรีดผ้าแบบง่ายๆ ในราคาประหยัดที่ทุกท่านสามารถทำได้ด้วยตัวเองที่บ้าน โดยไม่จำเป็นซื้อที่ร้านอีกต่อไปกันค่ะ

อย่างแรกเลย เราต้องเตรียมอุปกรณ์ในการทำพวงหรีดผ้ากันก่อนว่ามีอุปกรณ์อะไรบ้าง อุปกรณ์ที่ว่านั้นได้แก่ กระดาษลูกฟูกชนิดหน้าเรียบมีพื้นลายกนกที่มุมกระดาษ, ผ้าขนหนู หรือผ้าห่ม แล้วแต่ขนาดที่เราจะทำ, ริบบิ้น, เลื่อมสีต่างๆ, นุ่น หรือกระดาษหนังสือพิมพ์, ผ้าลูกไม้สำหรับตกแต่งพวงหรีด, เข็ม, ด้าย, เข็มหมุด, พลาสติกใส, กาว, แม็กเย็บกระดาษ และดินสอ โดยเราสามารถหาซื้อวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ เหล่านี้ได้ที่พาหุรัด สำเพ็ง เยาวราช และบางลำพูได้ค่ะ นอกจากนั้นเรายังสามารถหาซื้ออุปกรณ์เหล่านี้ได้ตามร้านจัดดอกไม้ ร้านจำหน่ายพวงหรีดใกล้บ้าน หรือร้านจำหน่ายวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในงานพิธีทางศาสนา เพราะร้านเหล่านี้นอกจากจะมีวัสดุอุปกรณ์ให้เราได้เลือกสรรอย่างมากมายแล้วยังสามารถซื้อได้ในราคาที่ประหยัดอีกด้วยค่ะ

เมื่อเราเตรียมอุปกรณ์ในการทำพวงหรีดผ้าครบแล้ว เราก็เริ่มวิธีการทำได้เลยค่ะ โดยเริ่มจากการใช้ดินสอมาร่างโครงสร้างหรือวาดรูปเป็นแบบต่างๆ อย่างง่ายๆ ตามความต้องการ เช่น รูปพานดอกไม้, สัตว์ต่างๆ, ดาว, ดอกไม้, พัด ฯลฯ ลงบนกระดาษลูกฟูก จากนั้นให้นำผ้าขนหนูหรือผ้าห่มมาจัดให้เป็นรูปทรงหรือรูปแบบตามที่เราวาดไว้แล้วกลัดด้วยเข็มหมุดตามรอยที่วาด จากนั้นใช้เข็มเย็บเพื่อยึดตัวผ้าไว้กับกระดาษลูกฟูกโดยเย็บตามรอยที่กลัดเข็มหมุดไว้ แต่ต้องเว้นช่องว่างเอาไว้สำหรับยัดนุ่นหรือหนังสือพิมพ์ เมื่อเย็บตามแบบที่ต้องการแล้วให้ดึงเข็มหมุดออกและนำนุ่นหรือกระดาษหนังสือพิมพ์ที่เตรียมมายัดใส่เข้าไปในช่องว่างที่เว้นเอาไว้ เพื่อทำให้ผ้าขนหนู หรือผ้าห่มนั้นดูพองนูนขึ้นให้สวยงามเป็นรูปร่างตามแบบ แล้วเย็บปิดช่องว่างให้เรียบร้อย จากนั้นจึงนำลูกไม้สีมาติดโดยรอบผ้าขนหนูหรือผ้าห่ม โดยใช้แม็กเย็บกระดาษเย็บให้รอบ แล้วนำริบบิ้น ลูกปัด หรือเลื่อมสีต่างๆ มาติดกาวและประดับตกแต่งให้มีความสวยงามมากขึ้น จากนั้นจึงนำพลาสติกใสมาหุ้มหรือปิดพวงหรีดเอาไว้ เพื่อป้องกันไม่ให้พวงหรีดผ้าหลุดออกจากกระดาษลูกฟูก และเพื่อความสวยงามค่ะ

ทุกท่านเห็นไหมล่ะคะว่าวิธีการทำพวงหรีดผ้านั้นไม่ได้ยากเกินไปอย่างที่เราคาดคิดไว้ อีกทั้งวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการทำก็สามารถหาซื้อได้ง่ายอีกด้วยค่ะ ขั้นตอนการทำมีเพียงแค่ไม่กี่ขั้นตอนเท่านั้น ทุกท่านก็จะได้พวงหรีดผ้าแล้ว ลองทำดูนะคะ รับรองว่าราคาประหยัดและคุ้มค่ากว่าการสั่งซื้อจากร้านพวงหรีดตั้งเยอะเลย

ขอบคุณข้อมูลจาก:
http://zeirisi-oosaka.info/การทำ-พวงหรีดผ้าขนหนู-ด้/

ปัจจุบัน ระบบความคิดและการใช้ชีวิตของผู้คนเริ่มเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม รวมทั้งธรรมเนียมการไปร่วมงานต่างๆ ก็เริ่มเปลี่ยนแปลงไปเช่นกัน ไม่เว้นแม้แต่ธรรมเนียมการไปร่วมงานศพ จากที่เคยมอบแต่พวงหรีดดอกไม้สดให้แก่เจ้าภาพ ทุกวันนี้ กลับมีพวงหรีดหลากหลายรูปแบบเกิดขึ้น อาทิ พวงหรีดผ้า พวงหรีดพัดลม และพวงหรีดต้นไม้ เป็นต้น
ซึ่งจะเห็นได้ว่า พวงหรีดเหล่านี้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลายแตกต่างกันภายหลังเสร็จสิ้นงานศพ จึงเกิดแนวคิดในการมอบพวงหรีดชนิดอื่นแทนพวงหรีดดอกไม้ ซึ่งพวงหรีดต้นไม้ก็ค่อนข้างเป็นที่นิยมในปัจจุบัน เนื่องจากสามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อได้ง่าย นำไปปลูกต่อได้เลย ซึ่งก็ช่วยในเรื่องของสิ่งแวดล้อม และยังให้ความร่มรื่น โดยนับเป็นผลดีท่ามกลางยุคของการเกิดภาวะโลกร้อนที่มนุษย์กำลังเผชิญในปัจจุบัน

ร้านพวงหรีด เลอหรีด (LeWreath™) เล็งเห็นถึงความสำคัญของการรักษาสิ่งแวดล้อม จึงจัดทำพวงหรีดหลากชนิดให้ลูกค้าเลือกได้ตามความต้องการ โดยมีพวงหรีดต้นไม้เป็นหนึ่งในนั้น ซึ่ง เลอหรีด เล็งเห็นว่า พวงหรีดชนิดนี้เป็นพวงหรีดที่เปี่ยมไปด้วยความงาม รวมทั้งความหมายดีๆ มากมาย ที่ผู้มอบตั้งใจจะมอบแด่เจ้าภาพเพื่อแสดงความอาลัยอย่างสุดซึ้ง เราจึงเลือกสรรพันธุ์ไม้มงคลต่างๆ มากมาย มาประดิษฐ์เป็นพวงหรีดต้นไม้ โดยคำนึงถึงรูปทรงที่สวยงาม เพื่อความสมบูรณ์แบบของสินค้า เช่น ต้นคริสติน่า และต้นไทรเกาหลี เป็นต้น เมื่อเลือกชนิดของต้นไม้ได้แล้วก็นำมาตกแต่งให้สวยงาม ผูกริบบิ้น และผ้า ออกแบบตกแต่งให้เข้ากับชิ้นงานนั้นๆ ให้ความสวยงามแบบไม่ปรุงแต่ง ดูเป็นธรรมชาติ มองแล้วสบายตา สบายใจ

นอกจากนี้ ยังมีต้นไม้ชนิดอื่นๆ ซึ่งนับเป็นไม้มงคลที่นิยมนำมาประดิษฐ์เป็นพวงหรีดต้นไม้ อย่าง ต้นโมก ที่มีความเชื่อกันว่า เป็นไม้ที่จะสร้างความสุขให้แก่ผู้ครอบครอง เนื่องจากคำว่า โมก หรือโมกข์ หมายถึง ผู้พ้นทุกข์ทั้งปวง ช่วยคุ้มครองบุคคลนั้นๆ จากภยันตรายทั้งปวง จึงนิยมปลูกกันตามบ้านเรือน ที่อยู่อาศัย เพื่อความเป็นสิริมงคล ยิ่งไปกว่านั้น ดอกของต้นโมก ยังเป็นสีขาวบริสุทธิ์ ส่งกลิ่นหอมไปทั่วอาณาบริเวณที่ปลูก ซึ่งต้นโมก ไม่เพียงแต่สร้างความร่มรื่นให้แก่พื้นที่นั้นๆ และเป็นสิริมงคลต่อผู้อยู่อาศัยเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีสรรพคุณทางยาที่น่าสนใจอีกด้วย ด้วยคุณสมบัติที่ดีครบทุกด้านดังที่ได้กล่าวมานี้ จึงทำให้ต้นโมกกลายเป็นต้นไม้ที่ได้รับความนิยมนำมาประดิษฐ์เป็นพวงหรีด เพราะนับว่าเป็นการสร้างกำลังใจให้แก่ผู้สูญเสีย หรือก็คือเจ้าภาพนั่นเอง
เห็นกันแล้วใช่มั้ยคะ ว่าพวงหรีดต้นไม้ มีประโยชน์หลากหลาย และมีคุณค่าทางจิตใจมากขนาดไหน แต่ไม่ว่าจะเป็นพวงหรีดชนิดใด เพียงแค่ผู้ให้มีเจตนาที่ดี ที่บริสุทธิ์ในการมอบให้แก่เจ้าภาพก็พอค่ะ ส่วนผลพลอยได้อื่นๆ ที่ตามมานั้น ก็ให้คิดซะว่าเป็นผลพวงจากความคิดดีๆ ของผู้ให้ ที่จะก่อให้เกิดสิ่งดีๆ ตามมานะคะ

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก:
https://www.nanagarden.com/product/133649,
http://www.decorreport.com/a363294-จ-ดสวนประด-บบ-านด-วย-ต-นโมก-เสร-มส-ร-มงคล

พวงหรีด เป็นสัญลักษณ์แสดงความอาลัยที่อยู่คู่กับงานพิธีศพมาอย่างยาวนาน โดยในปัจจุบันมีพวงหรีดมากมายหลายรูปแบบให้เลือกใช้งาน ซึ่งพวงหรีดดอกไม้สดก็เป็นพวงหรีดที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากมีความสวยงามทั้งในรูปลักษณ์และกลิ่นหอมรวมถึงมีแบบสินค้าให้เลือกซื้อมากมาย แต่หลังจากเสร็จกิจพิธีศพแล้วกลับพบว่าพวงหรีดดอกไม้สดจำนวนมากถูกทิ้งให้เป็นขยะ ดังเช่นกรณีของวัดคูหาสวรรค์ ณ จังหวัดพิษณุโลก ที่ขึ้นป้ายไวนิลขนาดใหญ่ขอความร่วมมืองดใช้พวงหรีดดอกไม้สด เพื่อลดขยะและรักษาสิ่งแวดล้อมนั่นเอง

ทางวัด ได้เปิดเผยว่า มีญาติโยมนำพวงหรีดดอกไม้สดมาร่วมพิธีศพเป็นจำนวนมาก แต่พอหลังจากเสร็จงานก็เหลือเป็นขยะทิ้งไว้ โดยรถขยะจากเทศบาลก็จะไม่เก็บขึ้นรถไปทิ้งเนื่องจากไม่ใช่ขยะทั่วไป และหากนำไปเผาทำลายทิ้งก็จะเกิดเป็นมลภาวะกระทบชุมชนข้างเคียงอีกเช่นกัน ทางวัดจึงได้ปรับเปลี่ยนนโยบายขอความร่วมมือเปลี่ยนไปเป็นถวายสิ่งของอื่นๆ ที่สามารถใช้ประโยชน์ได้แทน นอกจากนี้ทางวัดยังสนับสนุนแนวคิดดังกล่าวด้วยการจำหน่ายเก้าอี้แทนพวงหรีดดอกไม้สดในราคาเพียงตัวละ 500 บาทเท่านั้น ซึ่งถือว่าเป็นการสร้างแนวโน้มค่อยๆ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมญาติโยมให้ซื้อพวงหรีดดอกไม้สดลดลง ซึ่งผลก็ออกมาเป็นที่น่าพอใจเพราะสามารถลดจำนวนพวงหรีดดอกไม้สดได้มากถึง 80 เปอร์เซ็นต์เลยทีเดียว

จากเคสตัวอย่างที่ยกมา ทาง Lewreath จึงขอนำเสนอพวงหรีดทางเลือกอื่นๆ นอกจากดอกไม้สด เพื่อลดขยะและสนับสนุนเทรนด์การให้พวงหรีดแบบใหม่ที่ไม่ยึดติดกับรูปแบบเดิมได้แก่

– พวงหรีดพัดลม มีข้อดีคือเป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่สามารถนำมาใช้งานดับคลายร้อนได้หลังจากเสร็จสิ้นพิธีงานศพ อีกทั้งยังตรงกับความเชื่อที่ให้ลมเย็นดับความทุกข์โศกและสิ่งไม่ดีออกไป โดยพัดลมนั้นก็มีหลากหลายประเภทหลายขนาดให้เลือกในช่วงราคาที่แตกต่างกัน สามารถนำไปใช้เอง ถวายให้พระภิกษุใช้งาน หรือจะนำไปบริจาคให้หน่วยงานต่างๆ ตลอดจนผู้ยากไร้ก็ได้เช่นกัน หากนับที่ความคุ้มค่าแล้ว การ ส่งพวงหรีดพัดลม ก็เป็นตัวเลือกที่ดีไม้น้อย

– พวงหรีดผ้า สามารถเลือกผ้าได้หลายรูปแบบทั้งผ้านวม ผ้าขนหนู ผ้าห่ม โดยตัวผ้าจะแพ็กยู่ในซองพร้อมการจัดแต่งพับจีบไปรูปทรงที่สวยงาม เมื่องานศพเสร็จสิ้นลงแล้ว ยังนำนำผ้าไปบริจาคแก่ทางวัดหรือผู้ยากไร้ได้ ซึ่งเป็นการนำไปใช้สอยได้จริงและมีอายุการใช้งานยาวนาน การส่งพวงหรีดผ้า จึงเป็นทั้งการไว้อาลัยและสร้างบุญกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับ

– พวงหรีดนาฬิกา เป็นการนำนาฬิกา มากระดับตกแต่งรอบด้านด้วยดอกไม้ประดิษฐ์ ซึ่งนอกจากจะให้ความสวยงามแล้วยังมีประโยชน์ที่สามารถนำไปใช้สอยได้หลังจากเสร็จพิธีศพ หรือจะนำไปบริจาคแก่วัด โรงเรียน มูลนิธิอื่นๆ ก็ได้เช่นกัน นอกจากนี้การ ส่งพวงหรีดนาฬิกาแสดงความอาลัย ยังให้ความหมายที่ดี เหมาะกับกาลเทศะ โดยสื่อนัยยะถึงธรรมชาติของเวลาและชีวิตที่ไม่มีวันหวนกลับ เราจึงควรทำสิ่งดีๆ และดูแลใส่ใจคนที่เรารักอย่างดีที่สุดเสมอ

– พวงหรีดต้นไม้ เป็นอีกหนึ่งเทรนด์พวงหรีด ที่เหมาะกับสายรักษ์โลกอย่างยิ่ง มีความเป็นธรรมชาติอยู่ในตัว เมื่อเสร็จพิธีแล้วสามารถบริจาคให้แก่วัด หรือจะนำไปปลูกที่อื่นๆ ก็ได้เช่นกัน

จากที่นำเสนอไปเป็นแนวทางในการเลือกพวงหรีดแบบอื่นๆ นอกจากพวงหรีดดอกไม้สด เหมาะสำหรับผู้ที่คำนึงถึงประโยชน์ด้านการใช้งานและลดขยะ แต่ถึงอย่างไรการมอบพวงหรีดก็ยังเป็นสื่อแสดงถึงความเคารพต่อผู้วายชนม์ครั้งสุดท้าย หากท่านยังคิดไม่ออกว่าจะให้พวงหรีดประเภทใดลองโทรมาปรึกษากับเรา Le Wreath ได้เช่นกันค่ะ

การวางดอกไม้จันทน์ในงานศพ นับเป็นการแสดงความอาลัยครั้งสุดท้ายต่อผู้วายชนม์ เชื่อกันว่า เป็นการส่งดวงวิญญาณของผู้วายชนม์ให้ไปสู่ภพภูมิที่ดี ทั้งยังเป็นสิ่งสุดท้ายซึ่งผู้มีชีวิตจะทำเพื่อบุคคลที่ตนรัก ซึ่งล่วงลับไปแล้วได้ แต่น้อยคนนักที่จะรู้ประวัติความเป็นมา วันนี้เราจึงนำที่มาของการใช้ดอกไม้จันทน์มานำเสนอให้ทุกท่านทราบกัน

ในอดีต การใช้ไม้จันทน์ในงานศพ จะไม่ใช้เพียงส่วนของดอกอย่างเช่นทุกวันนี้ แต่เป็นการนำไม้จันทน์มาทำหีบศพ ใช้เป็นฟืนในการฌาปนกิจศพเพื่อกลบกลิ่น และยังมีการนำไม้จันทน์มาสร้างเป็นโกศสำหรับบรรจุศพของเจ้านายชั้นสูงอีกด้วย เนื่องจากไม้จันทน์เป็นไม้ที่มีคุณสมบัติเฉพาะตัว มีน้ำมันซึ่งมีกลิ่นหอม สอดคล้องกับความเชื่อของคนไทยที่เชื่อเรื่องการเผาเครื่องหอม กำยาน ถวายต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ รวมถึงการไหว้พระพุทธรูป ก็ใช้ธูปหอมที่ทำจากไม้จันทน์ ยิ่งไปกว่านั้น การประดิษฐ์เครื่องใช้ เช่น พัดไม้จันทน์ หีบใส่เสื้อผ้า ก็ใช้ไม้จันทน์เป็นวัสดุด้วยเช่นกัน

นอกจากนี้ เครื่องหอมไทยที่เราคุ้นเคยกันดี ก็มีส่วนผสมของไม้จันทน์อยู่ด้วย เช่น กำยาน น้ำอบไทย น้ำปรุง โดยนำไม้จันทน์มาบดเป็นผงและนำไปผสมกับสมุนไพรที่ให้กลิ่นหอมชนิดอื่นๆ

โดยผู้ที่จะใช้ดอกไม้จันทน์ได้นั้น มีแค่กษัตริย์ เจ้าขุนมูลนาย หรือผู้ที่มีความเกี่ยวข้องกับราชวงศ์เท่านั้น เพราะไม้จันทน์เป็นไม้มงคล หายาก และราคาสูง ซึ่งในอดีตจะไม่มีการประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์เช่นเดียวกับทุกวันนี้ เนื่องจากเราสามารถหาได้ตามธรรมชาติ แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อเวลาผ่านไป ไม้จันทน์ก็เริ่มหาได้ยากขึ้นเรื่อยๆ จนในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีการประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์เทียมขึ้นใช้ โดยนำเนื้อไม้จันทน์มาประดิษฐ์ และจากที่เคยได้รับความนิยมกันในหมู่ชนชั้นสูง ต่อมาก็เริ่มมีใช้กันในกลุ่มสามัญชน รวมถึงมีการนำไม้ชนิดอื่นมาประยุกต์ใช้นอกเหนือจากไม้จันทน์ เช่น ไม้โมก แต่ต่อมาเมื่อไม้โมกเริ่มหายากและมีราคาสูงขึ้น จึงมีการเปลี่ยนวัสดุ เป็นวัสดุชนิดอื่นที่หาง่ายและราคาถูกกว่าเดิม

นอกจากนี้ รูปแบบของดอกไม้ยังเปลี่ยนแปลงไปตามยุคตามสมัย ในอดีตจะใช้เพียงสีสุภาพ อย่างสีขาว สีครีม หรือสีดำ และทำเป็นรูปดอกกุหลาบหรือดอกแก้ว ด้วยขั้นตอนง่ายๆ เท่านั้น แต่ปัจจุบัน สีสันและรูปแบบเริ่มเปลี่ยนแปลงไปหลากหลายมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้ทัศนคติด้านการใช้งานเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย การใช้ดอกไม้จันทน์ได้กลายเป็นการแสดงความเคารพรักและรำลึกถึงผู้วายชนม์ ไม่ใช่การแสดงความรู้สึกโศกเศร้าต่อการจากไปของบุคคลดังกล่าวเพียงอย่างเดียว

ปัจจุบัน มีการนำเข้าไม้หอมประเภทต่างๆ จากแถบเอเชีย อาทิ ไม้จันทน์ ไม้กฤษณา ฯลฯ เข้ามาใช้ในไทยจำนวนมาก เนื่องจากการขยายตัวทางด้านการค้าของชาวเอเชีย โดยผู้ซื้อและผู้นำเข้าพันธุ์ไม้หอมมักจะเป็นชนชั้นสูง เนื่องด้วยราคาของสินค้าที่สูงมาก และจะเห็นได้ว่าประเทศอื่นๆ ในแถบเอเชียก็ใช้เครื่องหอมในพิธีศพเช่นเดียวกัน อย่างการเผาเครื่องหอมต่อหน้าศพ ด้วยความเชื่อที่ว่า ความหอมจะสามารถขับไล่สิ่งชั่วร้ายและนำดวงวิญญาณไปสู่สรวงสวรรค์ได้ เช่นเดียวกับการวางดอกไม้จันทน์ของชาวไทย โดยมีความเชื่อว่าจะเป็นการแสดงความอาลัย และให้เกียรติแก่ผู้วายชนม์เป็นครั้งสุดท้าย

เห็นแล้วใช่ไหมคะว่า ดอกไม้จันทน์ที่เราทราบกันดีว่าเป็นเครื่องหมายแสดงความอาลัยต่อบุคคลที่เรารัก ซึ่งได้ล่วงลับไปแล้วนั้น แท้จริงแล้ว มีประวัติความเป็นมาและมีความหมายลึกซึ้ง น่าสนใจเพียงใด แต่อย่างไรก็ตาม คงไม่มีใครอยากใช้ดอกไม้จันทน์แสดงความอาลัยต่อบุคคลที่เรารัก เพราะคงไม่มีใครต้องการให้เขาเหล่านั้นจากเราไปอย่างแน่นอน แต่แม้ว่าเราจะไม่ต้องการให้เกิดการจากลาขึ้น ก็คงไม่มีใครฝืนกฎธรรมชาติในเรื่องของการเกิดแก่เจ็บตายได้นะคะ ดังนั้น การทำความดี ละเว้นความชั่วในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ จึงน่าจะเป็นสิ่งเดียวที่ช่วยการันตีได้ว่าชีวิตในโลกหลังความตายของเราจะเต็มไปด้วยความสงบสุข ไม่จำเป็นต้องรอให้ผู้ที่ยังมีชีวิต ส่งดวงวิญญาณของเราไปสู่ภพภูมิที่ดี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นกษัตริย์นักพัฒนาอย่างแท้จริง ตลอดการครองราชย์ของพระองค์เกือบ 70 ปีนั้น พระองค์ได้ประกอบพระราชกรณียกิจสำคัญมากมายทุกด้าน รวมถึงโครงการพระราชดำริต่างๆ นับพันโครงการ เพื่อพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนชาวไทยให้ดียิ่งขึ้น และเนื่องในโอกาสครบรอบ 1 ปี ที่พระองค์ท่านเสด็จขึ้นสู่สวรรคาลัย เราจึงขอตามรอยพระราชกรณียกิจสำคัญของพระองค์ท่านมาให้ทุกท่านได้ทราบกัน

มูลนิธิชัยพัฒนา

พระองค์ท่านได้มีพระราชดำริจัดตั้งมูลนิธิชัยพัฒนาขึ้น เพื่อช่วยเหลือเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตของประชาชนให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ ด้วยการช่วยสนับสนุน ส่งเสริม ประสานงาน ให้โครงการของภาครัฐที่มีอยู่แล้วดำเนินการได้รวดเร็วยิ่งขึ้น สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน ซึ่งจะเอื้ออำนวยต่อโครงการภาครัฐที่ถูกจำกัดด้วยระเบียบต่างๆ จนดำเนินการช่วยเหลือประชาชนได้อย่างล่าช้า

ตัวโครงการชัยพัฒนานี้ก่อตั้งขึ้นในเมื่อ  14 มิถุนายน พ.ศ. 2531 โดยมีพระองค์ท่านพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์เป็นทุนแรกเริ่ม และมีสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ดำรงตำแหน่งประธานมูลนิธิ จนถึงทุกวันนี้มูลนิธิชัยพัฒนาก็ได้รับการสนับสนุนจากผู้มีจิตศรัทธามากมายๆ

มูลนิธิโครงการหลวง

โครงการหลวงดำเนินขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2512 โดยพระองค์ได้พระราชทานเงินกว่า 2 แสนบาท ให้มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จัดหาที่ดินทดลองวิจัยพืชผลไม้เมืองหนาว เพื่อสนับสนุนการเพาะปลูกของชาวเขาดอยปุย ให้หันมาปลูกพืชถูกกฎหมายที่สามารถทำรายได้ทัดเทียมกับการปลูกฝิ่นแบบเดิม ซึ่งนอกจากจะเป็นการช่วยเหลือชาวเขาแล้วยังช่วยลดการทำลายทรัพยากรธรรมชาติ และช่วยลดการปลูกฝิ่นอีกด้วย

โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา

พระองค์ได้จัดตั้งโครงการนี้เพื่อสนับสนุนหลักเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรอย่างยั่งยืน โดยสามารถพึ่งพาตนเองได้ ควบคู่กับการอยู่ร่วมกับธรรมชาติ ตลอดจนส่งเสริมการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเพื่อเพิ่มมูลค่า และลดการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ ซึ่งนับเป็นการเกษตรตามทฤษฎีใหม่ที่ได้ประสิทธิภาพและประหยัดค่าใช้จ่ายได้อย่างดียิ่ง

โครงการแก้มลิง

ประเทศไทยมักประสบปัญหาอุทกภัยอยู่บ่อยครั้ง จึงต้องมีการแก้ไขปัญหาเรื่องน้ำ ซึ่งพระองค์ก็ไม่ได้นิ่งนอนใจ จึงได้มีพระราชดำริจัดทำโครงการแก้มลิงขึ้นในปี พ.ศ. 2538 ด้วยการสร้างพื้นที่เก็บกักน้ำ กระจายตามพื้นที่ต่างๆ ในกรุงเทพมหานคร รองรับน้ำฝนไว้ชั่วคราว ลดปัญหาน้ำท่วม คล้ายกับพฤติกรรมของลิงที่เก็บอาหารไว้ที่กระพุ้งแก้ม

โครงการฝนหลวง

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงทราบถึงปัญหาภัยแล้งในพื้นที่แถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จึงได้มีพระราชดำริคิดค้นทำฝนหลวงขึ้น โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ปล่อยสารให้ก้อนเมฆรวมตัวกัน จนกลั่นตัวเป็นหยดน้ำฝน ตกลงมาเพื่อบรรเทาภัยแล้งให้แก่ราษฏร

โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญด้านการศึกษาของเยาวชน จึงได้มีพระราชดำริสร้างหนังสือสารานุกรมฉบับใหม่ ที่รวบรวมวิชาการแขนงต่างๆ เผยแพร่ให้แก่เยาวชน ซึ่งเป็นการพัฒนาเยาวชนให้มีความรู้นอกเหนือตำราเรียนจนสามารถนำความรู้ไปใช้ต่อการดำรงชีพ

โครงการแกล้งดิน

จากการที่ประเทศไทยประสบกับปัญหาดินเปรี้ยว และดินเป็นกรด พระองค์จึงมีพระราชดำริแก้ปัญหาดังกล่าวด้วยการขังน้ำไว้ในพื้นที่เพาะปลูก ปล่อยให้ดินเกิดปฏิกริยาทางเคมีจนเปรี้ยวจัด จากนั้นจึงระบายน้ำออกแล้วปรับสภาพดินใหม่ด้วยปูนขาว ให้ดินกลับมามีสภาพเหมาะสมต่อการเพาะปลูกได้

กังหันน้ำชัยพัฒนา

พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงเห็นว่ามีพื้นที่สภาพน้ำเน่าเสียหลายแห่ง จึงได้คิดค้นกังหันน้ำชัยพัฒนา ด้วยการใช้หลักเติมอากาศให้กับน้ำ ปรับสภาพน้ำเสียให้กลายเป็นน้ำดี พร้อมกับน้ำมาใช้ปรับสภาพน้ำทุกพื้นที่และได้ผลจริง

หลักเศรษฐกิจพอเพียง

ดำเนินขึ้นเพื่อปฏิรูปการเกษตร โดยแบ่งพื้นที่เกษตรออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ พื้นที่ขุดเป็นสระน้ำ 30%, ปลูกข้าวในฤดูฝน 30%, ปลูกผักผลไม้ ไม้ยืนต้น 30% และเป็นที่อยู่อาศัยอีก 10% เพื่อเป็นการปลูกพืชหลากหลายให้สามารถหมุนเวียนเพาะปลูกเพื่อจำหน่ายได้อย่างยืดหยุ่น ตลอดจนนำมาแปรรูปเพื่อเพิ่มพูนรายได้ในลำดับต่อไป

จากตัวอย่างพระราชกรณียกิจที่พระองค์ได้ทำมานั้น ล้วนต่อจัดทำเพื่อประโยชน์ของปวงชนชาวไทยทั้งสิ้น แม้ว่า ในวันนี้พระองค์จะเสด็จสวรรคตแล้ว แต่ชาวไทยทุกคนพร้อมที่จะดำเนินตามรอยพระยุคลบาท ร่วมมือกันพัฒนาประเทศชาติต่อไป